Blog 11: De kracht van Emotie(-cons)

De afgelopen weken ben ik in uiteenlopende situaties vaak tegen de kracht van de emotie aangelopen. Het gevoel, om zo maar te zeggen. Daar, waar het logisch redeneren ophoudt en de onderbuik de overhand krijgt. Niet de kracht van het argument, hoe logisch ook. Nee, het gevoel voert de boventoon.

Lang, lang geleden (en nee het is geen sprookje) was het mijn eerste directeur die me op de kracht van emotie wees. Ga pas echt opletten als er emotie in het spel is, was zijn devies. Als de logica en inhoudelijke onderbouwing het verliest van de emotie/het gevoel. Daar is geen argument tegen op gewassen. Pas dan komt het aan op de vaardigheden om gehoor te geven aan deze emoties. Inhoudelijk verder onderbouwen heeft dan geen nut meer. Openstaan voor het gevoel en dan bezien hoe daarmee om te gaan. Deze wijze les neem ik nog dagelijks mee, maar vooral de afgelopen weken.

Emotie is een gek ding, maar met grote invloed. Kiezen voor het hart of kiezen voor de ratio. Een MAZDA reclame steekt hierop in, door zijn auto aan te prijzen als een model dat geen compromis is tussen emotie en ratio. Klinkt mooi, maar toch vaak volledig buiten de realiteit. Emoties zijn immers niet te vatten in een exacte wetenschap. Ze zijn een mix van: Een (beetje) geschiedenis, een (beetje) blik op de toekomst, een vleugje onzekerheid en een flinke dosis gebrek aan vertrouwen. Emotie kent geen waarheid. Nee emotie is een waarheid. Een waarheid van de persoon die hem heeft en die dit zijn besluiten en handelen laat beïnvloeden.

Emotie is soms ook moeilijk boven tafel te krijgen. In persoonlijke gesprekken uit het zich door de wijze van communicatie en lichaamstaal. In tekst is dat een stuk lastiger. Immers, woorden op papier kunnen anders worden gelezen dan met het doel waarvoor ze zijn geschreven. Gelukkig hebben we daar de emoticons voor. Die kunnen de teksten duiden door een simpel geel balletje met een paar stippen en strepen. Die maken vaak gelijk duidelijk welke inhoudelijk lading aan de teksten moet worden meegegeven.

Soms blijft het echter lastig de emotie bij je gesprekspartner boven tafel te krijgen. Je voelt vaak dat er iets is, maar wat precies is, lastig. Een opgespelde button met een emoticon zou kunnen helpen, maar die ben ik nog niet tegengekomen. Bij emotie moet je erop kunnen vertrouwen dat deze ook wordt geduid. Pas bij het aangeven met welke “emotionele knoop” je worstelt, kan je gesprekspartner daar rekening mee houden en zoeken naar een passende oplossing. Het inhoudelijk argumenten houdt dan op en het meedenken begint.

Weer even terug naar de afgelopen weken. Daar ben ik een aantal malen tegen de achterliggende emotie aangelopen. De eerste keer omdat zaken niet zo gaan zoals voorgesteld en daarbij twijfel over de eigen positie en twijfel aan de oprechtheid van de inspanningen om via de beoogde weg het doel te bereiken. Kortom een situatie waar de onzekerheid de boventoon voert. Ander voorbeeld. In een onderhandelingstraject komt de waarde van iets ter sprake. Voor de verkopende partij is het van onschatbare waarde. Het is zijn ding dat met zwoegen en zweten geworden is tot wat het nu is. De kopende partij, die simpelweg naar de marktwaarde en ondernemersrisico’s kijkt, beoordeelt de waarde vanuit een meer rationele invalshoek. Hoewel de verkopende partij daar alle argumenten voor krijgt aangedragen, voelt het toch als een negatieve waardering voor alle inspanningen. En dan de laatste, maar dat is een rode draad van alle dag en we noemen het politiek. Denk maar eens aan een proces zoals het Oekraïne referendum. Alleen een ja of nee lijkt makkelijk, maar op welke grond ga je kiezen. Op inhoud? Of op het gevoel, zonder de inhoud en consequenties van die ja of nee ook te kennen. Kortom op emotie of ratio?

Als actief lokaal politicus, hou ik van de feiten en beoordeel ik zaken graag op inhoud. In essentie ben ik er ook van overtuigd dat de insteek van de politiek zo zou moeten zijn. Ook als voorwaarde om de politiek dicht bij de burger te houden. Natuurlijk is niets minder waar. Juist politiek staat gelijk aan emotie. Vaak is emotie de drijfveer in het zoeken naar compromissen. Als onderdeel van dit systeem maak ik me daar, zo constateer ik, toch met enige regelmaat, helaas ook nog al eens schuldig aan. Hoe hard ik me daar ook tegen verzet. Maar ja, emoties horen erbij en dat maakt ons als mens juist onderscheidend in deze wereld. En dan denk ik maar weer aan die wijze woorden van mijn eerste directeur en zoek ik altijd actief naar een passende manier om de emotie een plek te geven en daarmee tegelijkertijd stappen vooruit te zetten. En die werkwijze hebben mensen een naam gegeven: procesmanagement. Een manier van werken waar ik me overigens heel wel in thuis voel!

Tot de volgende blog.

Met een vriendelijke groet en een fijne week toegewenst

Eric-Jan de Haan