Blog 27: Waarom Ja of Nee vaak geen keuze is.

Ja, ook mij heeft de Brexit me deze week toch wel bezig gehouden. De voorbereidingen ernaar toe en wat er nu, na de uitslag vrijdagochtend vroeg is gebeurd. Halve meningen of soms alleen maar een gevoel, op basis waarvan er beslissingen zijn genomen. En nu, met de uitslag bekend, is het chaos. In Europa wordt de noodzaak extra onderstreept voor een ander Europa. In het Verenigd Koninkrijk een op handen zijnde splitsing en al weer 2 miljoen handtekeningen voor een nieuw referendum.

De hele scoop rondom de Brexit doet me, op een volstrekt andere schaal natuurlijk, ook erg denken aan de praktijk van alle dag. Of het nu in mijn privé leven is, mijn werk of de politiek. Ook hier lijken oordelen en meningen klaar te staan. Soms onderbouwd, maar vaak ook gebaseerd op halve informatie, gevoel en beïnvloeding van buiten af. Allemaal niet erg. Immers niet iedereen kan alles weten. Maar het niet zeker weten en toch met volle overtuiging voor iets kiezen, dat is toch wel wat lastiger. Zeker als je keuze van grote invloed is.

Voorop gesteld, keuzes maken, ook op basis van onvolledige informatie, is iets wat niet uit de weg kan worden gegaan. Soms moet je, om een stap te zetten, iets kiezen. Dat doe je dat zo afgewogen mogelijk. In mijn optiek zijn er dan 3 invalshoeken. Je gaat uit van het negatieve. Wantrouwen voert de boventoon en je twijfelt aan de ontbrekende informatie. De andere is simpel het tegenovergestelde. Je ziet in de ontbrekende informatie mogelijk extra argumentatie en kiest voor het perspectief. Ook hier is de wereld natuurlijk niet zo zwart-wit, maar toch is het vaak zo. Het glas is halfvol of half leeg. Toch is het, bij gebrek aan volledige informatie, toch goed het uiteindelijke oordeel uit te stellen of geconditioneerd te maken (3^e invalshoek). Tijd te nemen om de ontbrekende informatie boven tafel te halen en zo je beeld te kunnen vervolmaken. Dan moet je wel open staan voor alle informatie. Kritisch naar alle invalshoeken kijken en ook openstaan voor argumentatie van anderen. Helaas gebeurd dat maar al te weinig. Als je er van overtuigd ben dat het glas half leeg is, dan wordt alle verkregen informatie zo uitgelegd dat deze bij jouw visie past. En andersom natuurlijk. Dan maak je van objectieve informatie al snel weer een onderbouwing van je subjectieve mening. Dan is het net het binaire stelsel van nulletjes en eentjes. En mist er de nuance en vaak ook de wil, om op basis van argumenten te switchen.

Al met al, mijn ervaring leert, dat bij gebrek aan informatie het wantrouwen de boventoon voert. Niet het perspectief. De angst voor het onbekende om zo maar te zeggen. Niet de kansen die dat onbekende met zich mee kan brengen. Misschien ook wel logisch, maar net zo vaak contraproductief. Reageren en kunnen beslissen op basis van angst is wat mij betreft alleen bij zeer hoge uitzondering toegestaan. Angst is immers een slechte raadgever. Nee, dan beter het kiezen onder voorwaarden. “Ja” en “positiviteit“ is dan de insteek met daaraan gekoppeld een voorwaarde. Een voorwaarde die aan dat stuk ontbrekende informatie een clausule koppelt, dat mocht de informatie in de loop der tijd negatief uitpakken voor het genomen besluit er dan alsnog een andere insteek kan worden gekozen. Dan volstaat dus niet een simpel ja of nee, maar moet je over dat ja of nee ook hebben nagedacht, de mogelijk consequenties van de keuze helder hebben en bereid zijn om deze bij te stellen. Immers zo lang het onderwerpen betreffen die geen binaire keuze zijn en als wetenschappelijk onderbouwd vaststaand feit niet voor discussie open staan, dan volstaat een simpele ja of nee niet. Dan is elke keuze er 1 met voorwaarden voor zover het moet worden gebaseerd op onvolledige informatie. Dan is het een nee mits, of een ja maar. En vanuit het positieve probeer ik zelf altijd de “Ja mits” na te streven.

Ter afsluiting: wat mij overigens altijd mateloos irriteert, is de negatieve invalshoek die sommigen erop na houden. Altijd klaar met: dat had ik toch gezegd ? Ik wist wel dat het fout zou gaan. Ja, bij het maken van keuzes hoort ook het mogen maken van fouten, evenals het kunnen bijsturen als blijkt dat de onvolledige informatie toch zaken anders laat uitpakken dan verwacht. Als we elkaar die ruimte geven, dan komen we volgens mij vaak echt stappen verder en komen we in een stadium van leren en respecteren. En wat is er nu mooier dan dat!

En oh ja, terug naar de Brexit. Een complex vraagstuk als deelnemen aan de EU kan nooit met een simpel Ja of Nee worden afgedaan. Een referendum voor een dergelijk vraagstuk is dus een onzinnig instrument wat mij betreft.

Tot de volgende blog.

Met een vriendelijke groet en een fijne week toegewenst

Eric-Jan de Haan