Blog 47: Nee! Of Nee, laat maar dat doe of regel ik wel!

In de bijlage van de FD van dit weekend prijkt aan de voorkant een duidelijk NEE. Het verwijst naar een heel artikel over het Nee kunnen zeggen onder het motto:” zeg eens ja tegen meer nee”.  Het gaat over het druk, druk, druk zijn wat gedeeltelijk wordt toegeschreven aan het moeilijk over de lippen kunnen verkrijgen van het woord “Nee”. Op zich natuurlijk een open deur en helder, maar tegelijkertijd ook wel een beetje kort door de bocht.

Nee zeggen is inderdaad voor sommigen lastig. Ik merk in ieder geval dat iedereen in mijn gezin daar behoorlijk moeite mee heeft. En ja, aan “Nee” zeggen kleven de nodige voordelen. In het algemeen betekent “Nee” dat je iets niet hoeft te doen. Lekker natuurlijk, want dat scheelt acties, tijd en andere inspanningen. Maar zo’n “Nee” betekent tegelijkertijd dat iemand anders het waarschijnlijk wel op moet pakken. Mijn probleem niet zou je kunnen denken, maar dat lijkt ook vaak verre van de waarheid. Het kan zeer goed zijn dat je op een later moment wordt geconfronteerd met je “Nee”. Dat iemand het heeft opgepakt, maar op zo’n manier dat je er straks nog meer werk van hebt. Of er misschien zo’n puinhoop van heeft gemaakt dat je om alles weer recht te trekken er nog meer tijd en energie in moet steken. Dan kun je natuurlijk weer “Nee” blijven zeggen, maar dat druist dan toch echt een beetje tegen mijn verantwoordelijkheidsgevoel in.  En daar zit wat mij betreft de eerste echte crux van het al dan niet “Nee” kunnen zeggen.

Verantwoordelijkheidsgevoel is een mooi maar lastig ding. Maar zowel richting gezin, opdrachtgevers en politiek onmisbaar. Veel zaken doen terecht een beroep op je verantwoordelijkheden. Nee zeggen staat dan wat mij betreft gelijk aan het jezelf onttrekken hieraan. Je opdrachtgever betaalt je immers voor een aantal diensten met de verwachting dat je hem verder helpt. Daar kun je niet eenvoudig nee tegen zeggen. Wat mij betreft is er maar een situatie waarop dat wel kan. Een “Nee” verkopen moet als je om welke reden dan ook niet in staat bent deze verantwoordelijkheid goed in te vullen. Immers aan half of slecht werk heeft ook niemand wat. Een simpel nee is dan wat mij betreft niet afdoende. Een nee moet dan gepaard gaan met het aandragen van een oplossing waar men wel verder mee kan. Het blijft dan een Nee, maar wel een “Nee” die actie vraagt. Een “Nee” met daarachter aan “dat doe/regel ik wel voor je”.

Het “Nee” zeggen kun je dus nooit los van de context zien. Een simpele “Nee” blijft soms zonder ingrijpende gevolgen. Een “Nee” waarmee gezin, politiek of project in gevaar komt is een andere. Een “Nee” in deze situaties neigt naar egoïsme. Immers de vervolgconsequenties van een nee kunnen zijn dat anderen in ernstige problemen komen. Dat kunnen directbetrokkenen zijn, maar ook mensen die ver afstaan van de besluitvorming en alleen negatief worden geconfronteerd met een “Nee”. Een dergelijke afweging moet wat mij betreft altijd aan een “Nee” voorafgaan. Welke consequenties heeft mijn “Nee” en zijn deze acceptabel of oplosbaar. Doe je dit niet, dan neig ik er toch echt naar dit als egoïsme te zien. Je eigen individuele belangen voorop en de rest boeit niet.

Natuurlijk blijven er dan nog legio andere situaties over waar je “Nee” op kunt zeggen. Een gedeelte, waar geen enkele link met verantwoordelijkheden liggen, blijven desondanks moeilijk. Namelijk die categorie waar je bang bent iets te missen. Een simpel voorbeeld: Als een groep vrienden vraagt ga je mee een biertje drinken is daar vaak zonder nadenken maar 1 antwoord op: Ja. Had je echter net plannen of afspraken om wat anders te gaan doen, dan zou het antwoord nee moeten zijn. De behoefte aan gezelligheid of de angst om wat te missen maakt dat je dan toch al snel de “Nee” maar weer even vergeet en toch voor de “Ja” gaat.

In het artikel van het FD komen deze, maar ook andere voorbeelden voor. Allemaal waar en waardevol. En toch wil ik er wat naast zetten. En dat is naast eigen belang ook het collectieve belang in de gaten houden. Daar waar je verantwoordelijkheden draagt is, zo vind ik zelf, een “Nee” sowieso meestal misplaatst. Maar ook als je anderen kan helpen moet je een “Nee” overdenken. Je bent namelijk onderdeel van een sociaal systeem. Van belang daarbij is of dit systeem een beetje in evenwicht is. Of je over en weer klaar staat elkaar te helpen. In die situaties is het vaak een volmondig “Ja”, wetende dat in een volgende situatie waar jij een vraag hebt, je wederom ook niet bang hoeft te zijn een “Nee” te horen te krijgen. Kortom overdenk je verantwoordelijkheden en de situatie en wordt geen “Nee” zegger en accepteer dat je hierdoor soms wat minder tijd voor je zelf over houdt. En let wel een Ja terwijl je dit niet kan waarmaken is ook uit den boze! Daar moet net antwoord “Nee” op volgen, maar dan wel met een toevoeging: ik zoek een andere oplossing! En daarmee is het toch weer stiekem een Ja.

Tot de volgende blog. Met een vriendelijke groet en een fijne week toegewenst

Eric-Jan de Haan